شقاق نام عربی و فیشر نام انگلیسی آن و ترک یا چاک خوردگی نام فارسی آن میباشد که در واقع همان زخم شدن لبه داخلی مقعد می باشد .
از علل مهم آن عبارتند از : خروج سخت مدفوع خشک ، عدم مصرف فیبر و آب کافی ، مصرف بعضی از داروها ، یبوست ، زور زدن در هنگام دفع مدفوع ، وجود استرس ،و ...
علائم فیشر : درد و یا سوزش و گاهی مختصری خونریزی در حین و گاهی بعد از اجابت مزاج ، که این درد و یا سوزش ممکنست تا بعد از اجابت مزاج نیز مدتی طول بکشد.
شقاق مقعد یک پارگی یا زخم سطحی( tear) در ناحیه آنودرم (پوشش سلولی مقعد) است. این زخم خطی، بصورت طولی در فاصله خط دندانه ای و پوست قرار دارد و چون این ناحیه گیرنده های حسی بسیار زیادی دارد، یک وضعیت فوق العاده دردناک ایجاد می کند .
علت ایجاد شقاق، ترومای ناشی از عبور مدفوع سفت و یا اسهال طولانی می باشد. همچنین مواردی مانند زایمان، سابقه جراحی مقعد و مصرف نابجای ملین ها نیز جزء علل این بیماری ذکر شده اند. شقاق به دو گروه حاد و مزمن تقسیم میشود.شقاق طی 12 هفته اولی که ایجاد میشود از نوع حاد محسوب می گردد. شقاق حاد سبب اسپاسم اسفنکتر داخلی مقعد می گردد که خود منجر به افزایش درد، گسترش پارگی و کاهش خونرسانی به آنودرم میشود. این چرخه درد، اسپاسم و ایسکمی سبب عدم بهبودی زخم شده و شقاق مزمن بوجود می آید.
حدود 90% موارد شقاق در خط وسط و پشت آنوس ایجاد میشوند. بقیه موارد در خط وسط و قدام آنوس دیده میشوند. کمتر از 1% موارد نیز دو طرفه هستند. علت شایع بودن شقاق در خلف را خونرسانی ضعیف تر این ناحیه نسبت به ناحیه قدامی و کاهش انعطاف پذیری بدلیل استخوانی بودن آن می دانند. اگر یک شقاق مزمن در نواحی غیر از خط وسط دیده شود می تواند نشانه بیماریهای دیگری همچون کرون، ایدز، سیفلیس، سل و یا لوسمی باشد.
علائم و نشانه های شقاق مقعدی
علامت شاخص شقاق مقعد، درد شدید و خونریزی، موقع اجابت مزاج است. خونریزی معمولاً روشن بوده و بصورت رگه ای روی مدفوع دیده میشود. گاهی بیمار تا ساعتها بعد از اجابت مزاج از درد و اسپاسم مقعد رنج می برد. در معاینه فیزیکی، با کنار زدن دو طرف باسن ممکن است، شقاق دیده شود اما اگر دیده نشد، دلیل عدم وجود این بیماری نمی باشد. معمولاً درد بیمار، آنقدر شدید است که امکان معاینه انگشتی رکتوم و یا رکتوسکوپی وجود ندارد. در صورتیکه شکی در مورد تشخیص وجود دارد و یا احتمال بیماریهای دیگر مانند آبسه پری آنال وجود دارد بهتر است بیمار زیر بیهوشی معاینه شود.
شقاق حاد خود را بصورت یک زخم خطی نشان می دهد. اما شقاق مزمن زخم وسیعتری است که لبه های برجسته دارد و فیبرهای سفید عضله اسفنکتر داخلی در کف آن دیده میشود. اغلب در سمت خارجی این زخم یک منگوله پوستی( Skin tag) و در سمت داخلی آن یک پاپیلای مقعدی هیپرتروفیه( sentinel pile) یا زائده نگهبان دیده میشود.
انواع زخم فیشر :
فیشر به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد ، فیشر حاد ، زمانی است که از زمان بوجود آمدن ،تا بهبودی ، 8 هفته طول بکشد.در صورتیکه بهبودی زخم از 8 هفته طولانی تر شود ،آنگاه زخم وارد مرحله مزمن خواهد شد ، از علل مزمن شدن فیشر میتوان به عدم مصرف فیبر و ملین کافی ، بوجود آمدن التهاب و اسپاسم (انقباض شدید ) و در دریچه داخلی مقعد و بدنبال آن کاهش شدید خونرسانی به محل فیشر(زخم) ، که این خود باعث بدتر شدن وعمیقتر شدن زخم فیشر خواهد شد .
در فیشر مزمن ، دو لبه زخم بهم میرسند ولی بعلت عدم خونرسانی مناسب ، ایندو لبه بهم جوش نخواهند خورد وگاهی یک زائده گوشتی بنام زائده نگهبان در ابتدای آن بصورت واکنشی بوجود خواهد آمد .
همانطور که بیماران مبتلا به همورئید درجه های مختلفی از همورئید را دارا هستند و هر بیمار یک میزان مشخصی از پیشرفت بیماری از درجه یک تا چهار را می تواند بگیرد، در خیلی از موردها در یک بیمار هر چهار قسمت درجه های مختلف بیماری هموروئید را می توان در اطراف رکتوم را دید که روند تشخیص درمان ترکیبی بیماری را ضروری می سازد. پس از انجام آنوسکپی در یک فرد بیمار می توان برای بخش هایی که بیماری در آنجا کمتر پیشرفت داشته از درمانcoagulation) ،IR) انعقادی و یا در ناحیه های درجه II از رابر باند بهره برد و از محل های با پرولاپس وافتادگی مخاطی و پیشرفت زیاد پاکه های همورئیدی از درمان همزمان با جراحی الکتروکوتری و جراحی لیزری بهره گرفت و یا در باره یک فرد بیمار با همورئید پیشرفته بعد از استپلر از درمان ترکیبی تکمیلی با لیزرIRC کمک گرفت.
برتری های درمان بواسیر به صورت ترکیبی :
1-پیشگیری از عارضه های احتمالی به خاظر انجام حداقل عمل جراحی مورد نیاز بر روی بیمار
2- امکان عمل اقدامات مداخله ای وسیع تر بدون بالا بردن خطر عارضه ها
3- به حداقل رساندن درد بیمار
4-امکان عمل درمان های ساده تر به طور دراز مدت در بیمارانی که امکان برطرف کردن علت های زمینه ای (مانند یبوست) برای آنها مهیا نمی باشد و پیش بینی می گردد به صورت ناخواسته بیماری دراز مدتی خواهند داشت پس نبایست از ابتدا درمان حاد و گسترده برای آنها صورت پذیرد.
5- هزینه درمانی حداقل در مطب این جانب امکان بهره گیری از همه شیوه های مطرح روز موجود بوده و برای هر بیمار و برای هر وضعیت از بیماری، درمانی درخور و متناسب انجام می شود.
1-خونریزی موقع اجابت مزاج شایعترین علامت هموروئید یا بواسیر است که بعد از دفع مدفوع سفت به وجود می آید و به صورت قطره قطره روی کاسه توالت خون چکه می کند.
2- دومین نشانه بارز هموروئید یا بواسیر خارج شدن یا بیرون زدگی توده از مخرج بیمار است، برخی مواقع بعد از زور زدن زائده ای از مخرج بیمار بیرون می زند که گاهی خود به خود به درون می رود و گاهی بیمار خودش مجبور است آن را با دست موقع شستشو به درون مقعد هدایت کند و در مواقعی نه خودش به درون می رود و نه با دست می شود آن را به درون هدایت کرد بلکه این زایده در بیرون باقی می ماند و منجر به درد می گردد، که در این وضعیت اخیر بیمار باید هر چه زودتر به جراح رجوع کند. در 35% نمونه های خونریزی به خاطر حرکت جرم سفت مدفوع در موقع اجابت مزاج است. گره های بیرون شده از ناحیه مقعد در نتیجه اصطکاک با لباس و یا جا انداختن با دست، آسیب دیده، دچار خونریزی می گردند.
3-سومین علامت و نشانه هموروئید یا بواسیر، درد است. درد از علائم اصلی و ثابت بیماری هموروئید یا بواسیر است که تقریبا در 40 % بیماران، به ویژه در موقع دفع مدفوع دیده می شود. کناره های مقعد به خاطر التهاب مخاط راست روده و پوست به آسانی صدمه می بیند. در هنگام زور زدن، حرکت مدفوع در روده، انجام تنقیه و برخی مواقع استفاده از شیاف های آنتی هموروئیدی هم مخاط راست روده به راحتی صدمه دیده، کناره پسین کانال مقعد ترک بر می دارد.
انواع بواسیر یا هموروئید
هموروئیدها یا بواسیرها به سه گروه قسمت می گردند:
1-بواسیر یا هموروئید داخلی
2-بواسیریا هموروئید خارجی
3-بواسیر یا هموروئید ترومبوزه
نشانه های بواسیر داخلی
بواسیرداخلی در بیشتر موارد دردی ندارند، فقط نشانه آنها خونریزی با بیرون زدن توده و زایده از ناحیه مقعد است.رایج ترین نشانه بواسیر داخلی دیدن رگه های خونی به رنگ قرمز روشن به روی مدفوع ودستمال توالت ویا چکیده شدن خون بروی کاسه توالت بعد از دفع مدفوع است. سایر نشانه های بواسیر داخلی به شرح زیر است
خارش: اکثرا جزء علائم بواسیر خارجی می باشد، چون این عارضه غالباً با ترشح مخاط همراه است که باعث تحریک پوست مقعد و در نتیجه خارش میشود.
سوزش پوست: بواسیرهای بزرگ بیرون زده از مقعد چون با ترشح مخاط همراه هستند، تحریک و سوزش ملایم پوست را به دنبال دارند.
احساس ناراحتی: گاهی بیمار پس از دفع مدفوع احساس می‌کند که تخلیه کامل صورت نگرفته است. این احساس ناراحت کننده از برجستگی بواسیر در بخش انتهایی روده بزرگ و مجرای مقعدی نشأت می‌گیرد. در کل هر چه هموروئید بزرگ‌تر باشد، ناراحتی بیمار بیشتر است.
درد: اکثر هموروئیدها دردناک نیستند، اما بواسیرهای بزرگ بیرون زده از مقعد، در صورت ورم کردن و فشرده شدن توسط عضله‌های کنترل کننده مقعد، دردناک می‌گردند. درد شدید گاهی نشانه‌ی نرسیدن خون به هموروئید (بواسیر مختنق) است که باید به سرعت درمان شود.
درد و خونریزی راست روده و تغییر یافتن عادت‌های روده‌ای که مدت زمان زیادی از آن نگذشته است از علائم سرطان مقعد، راست روده و روده بزرگ نیز به شمار می‌روند. در صورت مواجه شدن با این علائم، به ویژه اگر بیش از 50 سال دارید یا در خانواده سابقه ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد، حتماً در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا بهترین درمان بواسیر و یا مشکل دیگری که ممکن است به آن مبتلا باشید را برایتان تجویز نماید.
نشانه های بواسیر خارجی
بواسیر خارجی که توام با درد و لمس زایده حساس در ناحیه مقعد هستند که برخی مواقع باعث خونریزی زیر جلدی گشته و موجب درد شدیدی می گردد، در این وضعیت ضروری می باشد هر چه سریعتر به پزشک جراح مراجعه کنید.
سوزش و خارش مقعد و کناره های آن در نتیجه اثرگذاری ترشحات غده مخاطی روده بزرگ بر اعصاب حسی این ناحیه است. به دنبال پایین افتادگی طولانی گره ها، کشیدگی اسفنکتر (ماهیچه تنگ کننده) مقعد کاهش یافته، گاز و مدفوع آبکی به طور غیر ارادی بیرون می آید. این روند باعث تحریک و التهاب مزمن پوست و برخی مواقع پوسته دادن لایه بالایی آن می گردد.
انواع درجات بواسیر
حال که با بواسیریا هموروئید داخلی وخارجی آشنا شدید میتوان نسبت به شدت آنها بواسیر یا هموروئید را به 4درجه تقسیم کرد
بواسیر درجه یک: در این حالت بالشتکهای بواسیرهنوز وخیم وعارضه دار نشده اند واز مخرج خارج نمی شود و تنها علامتش دفع خون قرمز می باشد وفرد بیمار دردی ندارد
بواسیر درجه دو: دراین حالت بالشتکهای بواسیراز مخرج خارج می شود ولی خود به خود جا می رود.
بواسیر درجه سه: درمرحله سوم بالشتکهای بواسیراز مخرج خارج می شود ولی خود به خود جا نمی رود بلکه با دست جا می رود
بواسیر درجه چهار: ودر نهایت دراین مرحله بالشتکهای بواسیرهمیشه در خارج مخرج است و جا نمی رود. واحساس نا خوشایندی را برای فرد بیمار به همراه دارد
??علت:
1- طول دادن و مکث کردن زیاد در دستشویی (افرادی که مشکل یبوست و دفع دارند و مجبورند بیشتر در دستشویی باشند غالبا دچار بواسیر میشوند).
2- نَشُستن مقعد با آب (هرچند استفاده از، پارچه، دستمال، سنگ و ... نیز باعث پاکی مقعد میشود ولی استفاده نکردن از آّب سبب بواسیر میگردد؛ به مبحث #دستشویی مراجعه شود).
نکته: شستن مقعد با آب سرد نیز سبب دفع بواسیر و پیشگیری از آن میشود.
یکی از شکایت های سنین جوانی که بیشتر در آقایان دیده می شود ، ترشحات پشت ، مخصوصا از ناحیه شکاف باسن و کثیف شدن لباس زیر این افراد می باشد.کیست مویی قبلا به عنوان یک بیماری مادرزادی شناخته می شد ولی امروزه به عنوان یک مشکل اکتسابی معرفی شده است .
این بیماری بیشتر در افراد پر مو دیده می شودو بیشتر شامل حال کسانی است که شغلهای نشسته دارند به همین علت به آن بیماری رانندگان هم گفته می شود. بیشتر بیماران هنگامی مراجعه می کنند که که مو وارد بدن شده و یک عفونت موضعی ایجاد کند و به فولیکولیت تبدیل شده و بعد از آن به مرور زمان بصورت یک آبسه در آید و موجب درد و توده پشت(بالای شکاف باسن ) می گردد. بیمار موقع نشستن درد دارد. در این مرحله که فاز حاد بیماری است،آبسه باید تخلیه شودو اینکار با بی حسی موضعی و شکاف روی آن و خارج کردن ترشحات و چرک صورت می گیرد. و بیمار با دستورشستشوی روزانه مرخص می شود . و در مرحله بعدی که بعد از چند هفته است بیمار باید جهت جراحی اصلی مراجعه کند.
